آینده پژوهی مشاغل

در این مقاله با یک دید متفاوت آینده محیط کسب وکار ایران مورد بررسی قرار دادم امیدوارم که مفید باشد در آینده نه چندان دور

آینده شغل و اساسا شیوه زندگی در آینده، بطور فزاینده ای وابسته به تکنولوژی در سر تا سر زمین خواهد بود. اینکه دقیقا بگوییم ده سال آینده با چه فناوری های کلیدی و گجت های پیشرفته ای سر و کار خواهیم داشت، شاید به این سادگی نباشد، زیرا که برخی از این گجت ها و حتی فناوری های آینده در حال حاضر حتی بوجود هم نیامده اند.

علوم و تکنولوژی های جدید و نوظهور به سرعت جایگزین نیروی انسانی خواهند شد. حرفه هایی که به خلاقیت و نوآوری خود تکیه می کنند و برگ برنده آنرا، مختص مغز انسانی بودن آن می دانند نیز از این موج در امان نخواهند بود. حرفه هایی مانند طراحی و برنامه نویسی!

اما راهکار چیست؟ با بوجود آمدن حوزه های مختلف در زندگی انسانی و درگیر شدن با مسائل مختلفی که دیگر بخشی از زندگی روزمره امروزی شده است، حوزه های کاری مختلفی نیز بوجود آمده است. طراحان گرافیک دیروز تبدیل شده اند به طراحان رابط کاربری و طراحان تجربه کاربری امروز و همین طراحان رابط کاربری و طراح تجربه کاربری امروز در آینده تبدیل خواهد شد به طراحان آواتار، طراحان تعاملی واقعیت مجازی و واقعیت افزوده. حرکت درست فکر می کنم این باشد که حرفه های مختلف با شناسایی و افزایش دانش فنی و عملکردی خود درباره روندهای جدید و مطالعات آینده پژوهانه، به درک درستی از فرصت های شغلی آینده برسند. آینده شغل آینده افرادی خواهد بود که بصورت هایبرید چند تخصص را پیش ببرند و تکنولوژی را در حرفه فعلی خود بصورت عمیق و جدی وارد کنند و یا در این زمینه از مشاورین کسب وکار حرفه ای استفاده کنند.

این شرایط خیلی از مشاغل را با تهدید جدی رو به رو می کند، و برای برخی دیگر از مشاغل فرصتهای بی نظیری فراهم می گردد.

در ادامه به بررسی مشاغلی که بیشترین تاثیر را از این شرایط می گیرند می پردازیم در ابتدا ۱۰ حرفه رو به رشد :

۱. توسعه دهنده اپلیکیشن ها

پیش بینی می شود این حرفه تا ده سال آینده بیش از ۲۱ درصد رشد داشته باشد. همچنین تخمین زده می شود که حقوق سالانه در این حوزه به بیش از ۹۷ هزار دلار در سال برسد. مدرک مورد نیاز برای این حرفه لیسانس است. چرا باید به حوزه توسعه اپلیکیشن ها وارد شد؟ به اطراف خود نگاهی بیندازید تا متوجه شوید. ترویج فن آوری های مربوط به تلفن همراه تقاضا برای توسعه اپلیکیشن های جدید را در تمام زمینه ها، از اخبار گرفته تا موسیقی و… افزایش می دهد. افراد شاغل در این حوزه چه front-end  چه back-end دارای آینده بسیار روشن هستند و  روزه بر تقاضا  استخدام برای متخصصین این حوزه در حال افزایش است.

۲. تحلیلگر سیستم های کامپیوتری

طبق بررسی های صورت گرفته، این حرفه تا ده سال آینده رشد ۲۲ درصدی خواهدداشت و میانگین حقوق سالانه آن ۸۵ هزار دلار خواهدبود. در دنیایی زندگی می کنیم که همه حرفه ها از کافه داری گرفته تا حوزه خودرو و صنعت هواپیمایی و… با دنیای کامپیوتر مرتبط هستند. بنابراین باعث می شود که برای افراد متخصص در حوزه کامپیوتر تقاضا بالا باشد. تحلیلگران سیستم های کامپیوتری این اطمینان را به سازمان ها می دهند که نیازهای آنها در این حوزه برآورده شده است.

۳. پرستاری

درخواست برای این حرفه در یک دهه آینده با رشدی بالای ۳۲ درصد رو به رو خواهدشد و میانگین حقوق سالانه آن ۹۸ هزار دلار در سال تخمین زده می شود. برای این حرفه مدرک کارشناسی ارشد نیاز است. در دنیای امروز نیاز روزافزون به کیفیت مراقبت های پزشکی غیرقابل انکار است. مردم در دنیای امروز بیشتر روی مراقبت های پیشگیرانه متمرکزند که به معنای رشد بیمارانی است که به مراقبت در بیمارستان ها، درمانگاه ها، مراکز مراقبت های درازمدت و مراکز خصوصی نیازمندند. پرستاران به شدت پاسخگوی این نیاز هستند. آنها حتی بیشتر از پزشکان قادر به مراقبت از بیماران هستند به طوری که می توانند معاینه روزانه را انجام دهند، نسخه بنویسند و به طور مستقل کار کنند.

۴. فیزیوتراپیست ها

این حرفه تا دهه آینده ۳۰ درصد رشد خواهدداشت و میانگین حقوق سالانه آن تا ۸۳ هزار دلار ارزیابی می شود. مدرک مورد نیاز برای آن هم دکترا خواهدبود. حضور فیزیوتراپیست های برای مراقبت از کسانی که دچار حمله های قلبی و سکته های مغزی شده اند ضروری است. آنها بیماران را به سمت توانبخشی هدایت می کنند. با پیشرفت هایی که در حوزه پزشکی رخ داده است، افراد بیشتری از این بیماری ها جان سالم به در می برند و در نتیجه نیازمند خدمات توانبخشی خواهند بود.

۵. مدیر خدمات بهداشتی

این حرفه تا ده سال آینده با رشدی معادل ۱۷ درصد رو به رو خواهدشد و حقوق سالانه آن به طور میانگین ۹۳ هزار دلار خواهدبود. مدرک لیسانس برای این حرفه کفایت می کند. تقاضای روزافزون برای دریافت خدمات پزشکی نیازمند افرادی است که این موضوع را مدیریت کنند. مدیران خدمات پزشکی، می توانند مسئولیت مکان هایی را که خدمات پزشکی ارائه می دهند برعهده بگیرند.

۶. دستیار پزشک

این حرفه تا ده سال آینده بیش از ۲۸ درصد رشد پیدا می کند و حقوق میانگین سالانه آن ۹۸ هزار دلار خواهدبود. این حرفه نیازمند مدرک دانشگاهی کارشناسی ارشد است. دستیار پزشک در دانش و توانایی ها باید به مانند پرستاران باشد. دستیار پزشکان برای تشخیص و درمان بیماری آموزش داده می شوند و می توانند نسخه ها و آزمایش هایی را که باید انجام شوند بنویسند. اما خلاف پرستاران، دستیاران پزشکان باید زیر نظر پزشک یا جراحان کار کنند.

۷. افراد متخصص در حوزه بهداشت دهان و دندان

این حرفه تا ده سال آینده، ۱۹ درصد رشد خواهدداشت و حقوق میانگین سالانه آن کمی بیش از ۷۳ هزار دلار خواهدبود. با توجه به افزایش تقاضا برای دریافت خدمات مربوط به بهداشت دهان و دندان، انتظار می رود تعداد دندانپزشک ها و دستیاران دندانپزشکی تا ده سال آینده به ترتیب با رشد ۱۲.۴ درصد و ۱۹.۶ درصد رو به رو شود.

۸. تحلیلگر بازار

این حرفه تا ده سال آینده با رشدی نزدیک به ۲۱ درصد رو به رو می شود و حقوق میانگین سالانه آن نزدیک به ۶۲ هزار دلار خواهدبود. مدرک لیسانس برای این حرفه کفایت می کند. با پیشرفت فن آوری ها، شرکت ها خواهان جمع آوری اطلاعات بیشتر درباره کارها و مشتریان خود هستند. بنابراین نیاز به افرادی متخصص در این حوزه است. تحلیلگران به شرکت ها کمک می کنند که چشم انداز کسب و کار خود را به وسیله مطالعه وضعیت بازار کار و رفتار مشتریان بهبود بخشند و هدایت کنند.

۹. مشاور شخصی مالی

این حرفه تا ده سال آینده نزدیک به ۲۴ درصد رشد خواهدداشت و میانگین حقوق سالانه آن بیش از ۸۶ هزار دلار خواهدبود. این حرفه به مدرک لیسانس نیاز دارد.

۱۰. گفتاردرمانی

این حرفه تا ده سال آینده با ۲۱ درصد رشد مواجه می شود و حقوق میانگین سالانه آن به کمی بیش از ۷۳ هزار دلار می رسد. مدرک کارشناسی ارشد برای این حرفه نیاز است. صنعت مراقبت های پزشکی به طور کلی به عنوان یک حوزه جذاب شناخته می شود که جمعیت زیادی را در سنین مختلف دربر می گیرند. گفتاردرمانی به طور خاص برای درمان تعداد روزافزون بیمارانی که به طور مثال به خاطر کاهش شنوایی یا سکته مغزی دچار مشکل در حرف زدن شده اند نیاز است.

و حالا در حرفه مورد تهدید شدید از سمت فناوری نو :

کشاورزان 
آمارها نشان می‌دهند که مکانیزه شدن بسیاری از امور باعث افزایش بهره‌وری صنعت کشاورزی شده است. اما در مقابل در کشوری همچون ایالات متحده میزان استخدام مستقیم افراد در حوزه کشاورزی را ۲ درصد کم کرده است. در کشوری همچون هند ۵۰ درصد از جمعیت این کشور به کشاورزی اشتغال دارند. با افزایش قیمت زمین، ماشین‌آلات، مواد شیمیایی و راهکارهایی که فناوری در ارتباط با هزینه ـ فایده نیروی کار ارائه کرده است، دورانی که کشاورزان به‌صورت انفرادی به کشاورزی مشغول بودند روز‌های واپسین خود را پشت سر می‌گذارد.

کارگران کارخانه 
آمارها نشان می‌دهند در کشور ژاپن در ازای هر ۱۰۰۰۰ کارگری که در بخش خودرو به فعالیت اشتغال دارند، بیش از ۱۵۰۰ روبات نیز به‌کار گرفته شده‌اند. سریع‌تر، دقیق‌تر و مقرون به صرفه بودن باعث شده‌ است تا شرکت‌های فعال در صنعت خودرو به‌دنبال آن باشند تا روبات‌ها را جایگزین نیروی کار کنند. این روند به‌کارگیری روبات‌ها به‌جای نیروی کار انسانی تنها محدود به کشورهایی همچون ژاپن یا آلمان نمی‌شود. این رویکرد به‌سرعت به یک روند غالب جهانی تبدیل شده است. بسیاری از صنایع خودروسازی در کشورهای مختلف به‌دنبال آن هستند تا روبات‌ها را جایگزین نیروی کار انسانی کنند. همین موضوع باعث شده تا در آینده وضعیت کارگرانی که در کارخانجات خودروسازی کار می‌کنند، دستخوش چالش‌های جدی شود.

گزارشگران خبری
خبرگزاری آسوشیتدپرس در هر فصل از سال بیش از ۳۰۰۰ گزارش اقتصادی را با استفاده از نرم‌افزار Wordsmith تولید می‌کند. Wordsmith یک پلتفرم گزارشی مبتنی بر زبان طبیعی است. در نمونه مشابه دیگری ۸.۵ درصد از کل محتوایی که در ویکی‌پدیا قرار می‌گیرد را روبات‌ها می‌نویسند. با توجه به آنکه بخش عمده‌ای از منابع درآمدی خبرگزاری‌ها و نشریات چاپی از طریق آگهی‌ها به دست می‌آمد و درآمدهای تبلیغاتی در چند سال اخیر با افت شدیدی روبه‌رو بوده‌اند، بسیاری از مجلات و خبرگزاری‌ها به‌ندرت این توانایی را دارند تا اخبار فوری را منتشر یا نویسندگانی را استخدام کنند که تنها به‌منظور تولید محتوای میدانی از آن‌ها استفاده می‌شود. همین موضوع باعث شده است تا خبرگزاری‌های بزرگ به‌دنبال آن باشند تا از نرم‌افزارهای هوشمند استفاده کنند. در نتیجه، نرم‌افزارها در نقش گزارشگران ظاهر می‌شوند و گزارشگران به‌جای نوشتن گزارش به سراغ یادداشت‌نویسی یا نگارش مقالات تحلیلی خواهند رفت.

آموزگاران
با توجه به اینکه سبک و سیاق آموزش در سال‌های اخیر به‌کلی دگرگون شده و امروزه این امکان فراهم شده است تا مدارک دبیرستانی را به‌واسطه اینترنت و از طریق منابع و کلاس‌های آنلاین به دست آورد، به‌مرور زمان و در آینده نزدیک بسیاری از مردم ترجیح خواهند داد برای دریافت چنین مدارکی به دبیرستان یا دانشگاه مراجعه نکنند. حتی در عصری که در آن زندگی می‌کنیم بسیاری از آموزش‌های عملی و کارگاهی را می‌توان از طریق برنامه‌های کاربری، کلاس‌ها یا ویدیوهای آنلاین به دست آورد. همین موضوع باعث خواهد شد تا سطح دستمزد و البته تعداد آموزگاران در سیستم‌های آموزشی به‌مرور زمان کم شود.

کارکنان بخش مراقبت‌های بهداشتی 
سامانه شناختی آی‌بی‌ام موسوم به واتسون به‌راستی انقلابی در زمینه ابزارهای تشخیص پزشکی به وجود آورد. ابزارهایی که به‌واسطه این سامانه عرضه می‌شوند به پزشکان اجازه می‌دهند تا در سریع‌ترین زمان ممکن و البته در بعضی موارد به‌شکل رایگان وضعیت پزشکی بیماران خود را مورد بررسی و ارزیابی قرار دهند. امروزه گوشی‌های هوشمند قادر هستند به گجت‌های الکترونیکی تشخیص بهداشتی متصل شده و جالب‌تر آنکه قادرند از راه دور نیز به این ابزارها (شناختی) متصل شوند. مکانیزه شدن نظارت بر وضعیت بیماران و الکترونیکی شدن سوابق پزشکی بیماران در آینده باعث خواهد شد که به تعداد کمتری از کارشناسان عرضه سلامت و بهداشت نیاز داشته باشیم، به‌واسطه آنکه سامانه‌های شناختی این ظرفیت را خواهند داشت تا از راه دور وضعیت بیماری یک فرد را تشخیص دهند و او را درمان کنند.

وکلا و کارشناسان حقوقی 
در عرصه مباحث حقوقی یکی از برجسته‌ترین وظایف و البته پیچیده‌ترین وظایفی که وکلای جوان با آن روبه‌رو هستند این است که ابتدا باید تحقیقات میدانی خود را انجام دهند، اطلاعاتی را به دست آورند، از درون مدارک ثبت شده فیزیکی داده‌های مورد نیاز خود را استخراج کنند، اطلاعاتی که از منابع مختلف به دست آورده‌اند را با یکدیگر ادغام و در ادامه پیش‌نویسی از مستندات حقوقی که قرار است به دادگاه ارائه کنند را آماده کنند. امروزه نرم‌افزارهای هوشمندی همچون Legal-Zoom این توانایی را دارند تا تمام فرآیندهای فوق را مدیریت کنند. در نتیجه فرصت‌های شغلی مرتبط با حوزه حقوق در آینده با چالشی جدی روبه‌رو خواهند شد.

حسابداران 
اگر نرم‌افزارهای حسابداری امروزه با پیچ و خم‌های خاصی روبه‌رو هستند، در آینده شرکت‌ها به‌شکل ساده‌تری قادر خواهند بود از این نرم‌افزارها استفاده کنند. امروزه کسب‌ و کارهای کوچک به‌سمت خودکارسازی فرآیندهای حسابرسی متمایل شده‌اند. نرم‌افزارهایی شبیه به Freshbooks به شرکت‌ها کمک می‌کنند در مقایسه با نیروی کار انسانی فرآیند حسابرسی را به‌سرعت انجام دهند. زمانی که این فرآیند به‌طور کامل خودکارسازی شود و صورت‌حساب‌ها به‌شکل خودکار آماده شوند، در ده سال آینده نیاز به حسابداران حرفه‌ای به‌طور کاملاً محسوسی کم خواهد شد.

رانندگان
در حالی که وسایل نقلیه خودران در چند سال گذشته به‌شکل محدود مورد آزمایش قرار گرفته‌ و البته در بعضی از مسیرهای عمومی در کشور ایالات متحده نیز مورد استفاده قرار گرفته‌اند، اما نهادهای قانونی این کشور به‌دنبال تصویب پیش‌نویسی قانونی هستند تا به کاربران اجازه دهند یک وسیله نقلیه عمومی همچون تاکسی را از طریق یک برنامه کاربردی فراخوانی یا حتی از کامیون‌های خودران برای جابه‌جایی وسایل استفاده کنند. این رویکرد درست است که باعث بیکاری تعدادی از رانندگان می‌شود، اما در مقابل تصادفات کمتری را به وجود می‌آورد و به‌همان نسبت باعث می‌شود تا سفرهای سریع‌تر درون‌شهری و بعضاً برون‌شهری را شاهد باشیم.

صندوق‌داران 
در سوپرمارکت‌ها و فروشگاه‌های بزرگ شاهد این رویکرد هستیم که هزاران سامانه با قابلیت خودتشخیصی در حال جایگزین شدن به‌جای صندوق‌داران هستند. این سامانه‌های هوشمند بر مبنای برچسب‌های RFID یا از طریق اسکنرهای خودکار صورت‌حساب مشتریان را آماده و هزینه را از کارت بانکی مشتریان کسر می‌کنند.
کاربران می‌توانند از کارت بانکی یا کیف پول دیجیتالی خود برای پرداخت استفاده کنند. در آینده مشتریان بدون آنکه در صفی منتظر بمانند صورت‌حساب‌های خود را پرداخت خواهند کرد، اما صندوق‌داران نیز بیکار خواهند شد.

فروش تلفنی/ کارکنان مراکز تلفن
در فصل «عصر شبکه» ماهنامه شبکه شماره ۱۷۳ برای اولین بار در ارتباط با این اپراتور هوشمند با شما سخن گفتیم. املیا اپراتور هوشمند مراکز تلفنی است که قادر است به ۲۰ زبان مختلف با کاربران صحبت کند و البته قابلیت یادگیری نیز دارد. همچنین، قادر است به ۳۰ درصد از مکالمات وارد شود و به مراکز تلفنی پاسخ دهد. مؤسسه مکنزی برآورد کرده است که تا سال ۲۰۲۵ نمونه‌های مشابه این سامانه هوشمند ۲۵۰ میلیون اپراتور را در سراسر جهان بیکار خواهند کرد. رقمی که معادل ۵۰ درصد از افراد شاغل در کشور هند است.

کارکنان مراکز اقامتی
هل هنا در ناکازاکی ژاپن نخستین هتلی است که کارکنانش روبات‌ها هستند. مشابه چنین ساز و کاری در رستوران‌ها نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. رستوران‌هایی که روبات‌های پیشخدمت همراه با صفحات لمسی ثبت سفارش غذا به سراغ مشتریان می‌آیند و حتی سامانه‌های خودکار نیز فرآیند طبخ غذا را انجام می‌دهند. برآوردها نشان می‌دهند که در بخش اقامتی ۵ درصد از نیروی کار شغل خود را به‌واسطه این ماشین‌های هوشمند از دست خواهند داد. این رقم به‌معنای نابودی میلیون‌ها
شغل است.

تست‌کنندگان نرم‌افزارهای پرسش و پاسخ
فناوری‌های چابک با توسعه و استقرار سریع نرم‌افزارها امروزه از اهمیت ویژه‌ای نزد شرکت‌ها برخوردار هستند. این به‌معنای آن است که توسعه‌دهندگان نرم‌افزار نیازمند آزمایش محصولات خود هستند. برای این منظور آن‌ها به‌دنبال ابزارهای خودکار پرسش و پاسخ هستند تا کدها را بدون اتلاف وقت در یک فرآیند پرسش و پاسخ آزمایش کنند. در نتیجه مهندسانی که وظیفه اصلی آن‌ها آزمایش محصولات نرم‌افزاری است بیکار خواهند شد. در همین ارتباط بسیاری از شرکت‌ها اعلام داشته‌اند که از سال جاری میلادی دیگر کارمندانی که وظیفه آزمایش نرم‌افزارها را بر عهده داشته یا حتی مهندسان بخش پرسش و پاسخ را استخدام نمی‌کنند.

در لیست بالا نکته جالب مشاغلی همچون حسابداری و وکالت می باشد که با وجود شرایط مناسب فعلی ولی دارای آینده مناسبی نیستند، نکته قابل تامل این است که داشتن توانایی هیبریدی در چند حوزه یکی از راهکار اصلی مورد تایید بیشتر صاحب نظران برای  موفقیت در محیط کسب وکار آینده است.